بانو “فریده” چگونه “استاد مهوش” شد؟

بانو “فریده” چگونه “استاد مهوش” شد؟

نويسنده: استاد جاويد فرهاد

(یادنوشتی به مناسبتِ گرامی‌داشت از ۷۵ سالگی شهبانوی موسیقی کشور)

بدونت سازها خوار و حقیر است

خمیرِ هرچه موسیقی فطیر است

میانِ بانوانِ این زمانه

صدایِ نابِ مهوش بی‌نظیر است

فریده (گلالی) فرزند محمد ایوب، که پسان‌ها استاد مهوش نامیده شد، در سال ۱۳۲۶ هجری-خورشیدی (۱۹۴۷ میلادی) در خانواده‌ی پیشه‌ور، در گذر علی‌رضاخان کابل چشم بر پهنه‌ی هستی گشود.

پس از پایان دوره‌ی آموزش‌، با توجه به ظرفیت هنرمندانه‌ای که داشت، به هنر آوازخوانی رو آورد.

– فاروق نقش‌بندی هم حامی و هم شوهر:

نخستین مشوق و پشتیبان فریده مهوش در راستای هنر موسیقی، شوهرش فاروق نقش‌بندی بود که با وجود تعصب و جهلِ حاکمی که در آن دور و زمان در برابر آوازخوانی بانوان وجود داشت، در کنار استادِ آینده‌ی موسیقی افغانستان ایستاد و شانه‌های حوصله‌اش را تکیه‌گاه او ساخت.

اولین آهنگش که از ساخته‌های استاد خیال بود، در سال ۱۹۶۸ از رادیو افغانستان پخش شد و تخلص “مهوش” را نیز استاد خیال برایش گزینش کرد.

پس از استقبال گسترده‌ی مردم از صدای فریده مهوش، وی آهنگ‌های دیگری را در رادیو و سپس در تلویزیون دولتی افغانستان (تلویزیون ملی) ثبت کرد.

– مهوش؛ نخستین بانویی که لقب استادی گرفت:

مهوش، نخستین بانویی بود که در دوره‌ی ریاست جمهوری محمد داؤود، لقب رسمی استادی را از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ (وزارت اطلاعات و کلتور آن زمان) از آن خود کرد.

این نخستین افتخار رسمی است که با خطِ درشت در حافظه‌ی تأریخ موسیقی افغانستان حک شده‌است.

– بزرگان موسیقی که در پرورش استاد مهوش نقش داشته‌اند:

زنده‌یاد استاد نبی‌گل، زنده‌یاد استاد محمد حسین سرآهنگ، زنده‌یاد استاد محمد هاشم محمود (چشتی)، زنده‌یاد استاد نی‌نواز و استاد گرامی حفیظ‌الله خیال (که عُمرش دراز باد).

– شاگردانِ استاد مهوش:

– محترم حشمت‌الله احسان‌مند، محترم شجاع پوپل‌زی، بانو حوریه عزیز.

– استاد مهوش با کدام هنرمندان دوگانه خوانده‌است:

استاد محمد حسین سرآهنگ، استاد یعقوب قاسمی، استاد موسا قاسمی، استاد فضل احمد نی‌نواز، استاد بیلتون، استاد الطاف حسین، استاد وحید قاسمی، زنده‌یاد احمد ظاهر، محترم احمد ولی، محترم فرهاد دریا، محترم وحید زلاند، بانو ژیلا، بانو ناهید، بانو افسانه، بانو سیما ترانه و دو هنرمند هندی.

– دستاوردهای استاد مهوش:

دریافت مدال طلا از سوی محمد ظاهر شاه (پادشاه پیشین)، مدال هنرمند شایسته‌ی فرهنگ، کسب مدال خدمت، لقب خواننده‌ی اول سال برای سال‌های متمادی، دریافت سی دی طلا از جانب یونسکو در پاریس، دریافت اسم الله و کلمه‌ی توحید از سازمان جهانی زنان در بروکسل، برنده‌ی جایزه‌ی جهانی آسیا پسیفیک از طرف شبکه‌ی ۳ رادیوی بی بی سی، دریافت جایزه‌ی جنس جپلن در ایتالیا، اخذ سپاس‌نامه از سوی سازمان ملل متحد، دریافت سپاس‌نامه از جانب کانگرس ایالات متحده‌ی امریکا، دریافت سپاس‌نامه از سوی دانش‌کده‌ی هنرهای زیبای دانش‌گاه مساچوست امریکا، دریافت لقب “اُم گلثوم افغانستان” از طرف وزارت اطلاعات و فرهنگ فرانسه، کسب لقب افتخاری “اُم گلثوم” از روزنامه‌ی ” الحیات” چاپ لندن، دریافت لقب “آوازخوانِ ملی” از تلویزیون خصوصی “افغان” در کابل، لوح سپاس زیر نامِ “لایف تایم اچیف منت” از سوی شبکه جهانی رادیو-تلویزیون آریانا در افغانستان و ده‌ها ستایش‌نامه‌ و جایزه‌‌ی مُعتبر دیگر.

افزون بر این، استاد مهوش به هدف شناسایی موسیقی افغاستان به پنج قاره‌ی جهان سفر نموده و کنسرت هایی را نیز اجرا کرده‌است.

– آلبوم‌های هنری نشر شده‌ی استاد مهوش در سال‌های پسین:

سی دی رادیو کابل، سی دی غزل افغانی، صدای روح، جانانه، دنیای فانی، عشقِ جاودان و….

یادآوری:

استاد مهوش بیش از پنجاه سال است که آواز می‌خواند و اضافه از ۱۵۰۰ آهنگ در آرشیف رادیو-تلویزیون ملی افغانستان از خود به یادگار مانده‌است.

وی اکنون در ایالت کلفورنیای امریکا به سر می‌برَد.