زنده‌یاد سیدال سخندان

1. رفیق سیدال سخندان شاعر مبارز، سخنور پرشور و نخستین شهید جنبش چپ انقلابی افغانستان  است. اومنحیث کادر «سازمان جوانان مترقی» انسان نترس و دلیر بود که در مقابل ارتجاع اخوانی و غلامان مسکو ایستادگی کرده منبع الهام برای جمع وسیعی از فعالان «شعله‌ای» بود.

وی که در یک خانواده دهقان در ولایت لوگر چشم به جهان گشود، از آوان کودکی طعم تلخ فقر و تنگدستی را چشیده به محض پا گذاشتن به جوانی به زودی دریافت که برای محو استثمار، فقر، تهیدستی و ظلم راهی جز مبارزه و انقلاب وجود ندارد، لذا با آشنایی با علم مارکسیزم، به «سازمان جوانان مترقی» پیوست و به سخنران آتشین و شاعر انقلابی مبدل گشت.

وقتی در جریان تظاهرات جریان دموکراتیک نوین، سیدال پشت تربیون سخنرانی قرار می‌گرفت، تمامی محصلان و استادان دور وی جمع شده از آگاهی عمیق او می‌آموختند و برایش با شور تمام کف می‌زدند. سخنان مجذوب‌کننده سیدال باعث کسب پایگاه عمیق او در پوهنتون گشته بود که دولت شاهی را شدیدا به واهمه انداخت. حاکمیت ارتجاعی وقت بنابر هراسی که از ریشه‌گرفتن جریان «شعله جاوید» داشت، پوهنتون را تعطیل و تعدادی از سران آن را به مناطق دوردست تبعید نمود. از جمله برای مهار این مدافع راستین زحمتکشان، سیدال را به منطقه دور افتاده یکه‌ولنگ بامیان منحیث معلم فرستاد به این تصور خام که او به علت پشتون و سنی بودن، در یک منطقه متعلق به مردم هزاره و شیعه با دشواری مواجه شده زمینه کار سیاسی نخواهد داشت. به گفته مائوتسه‌دون «یک انقلابی باید در میان توده‌ها تنفس کند، همچنان که ماهی در آب» و سیدال ماهی‌ای بود که با گرم‌جوشی در دریای خروشان توده‌ها شناور گردید. سیدال به مرزبندی‌های بی‌ارزش قومی و مذهبی ارزشی قایل نبود و دستان پرآبله و چهره‌های نحیف دهقانان هزاره به او نیروی دوچندان بخشیده عمیق‌تر خود را با آنان در پیوند می‌یافت. او آنچنان با عشق کمونیستی به توده‌های فقیر یکه‌ولنگ رفتار کرده در خشره‌ترین کارها نیز با آنان سهم می‌گرفت که به زودی در قلب آنان جا باز کرده به معلم دوست‌داشتنی و صمدبهرنگی افغانستان بدل گشت. سیدال که محصل فاکولته ساینس بود و با ساینس انقلاب با شاگردان به صحبت می‌نشست، به آنان آگاهی می‌داد که فقر، بینوایی و تحت ستم بودن شان «تقدیر الهی» نه بلکه در کارکرد نظام ضدمردمی نهفته است و برای زدودن آن باید علیه ملاکان و حاکمان متحد گردند. تا امروز که چندین دهه از آن سال‌ها می‌گذرد، ریش‌سفیدان یکه‌ولنگ از سیدال به نیکی یاد کرده خاطرات فراموش‌ناشدنی از او بازگو می‌کنند.

سیدال سخندان که خار چشم اخوانی‌های بیگانه‌پرست در پوهنتون کابل بود، از توانایی‌های سازمان‌دهی، اراده پولادین و محبوبیت وی در میان محصلان و استادان کینه عمیقی به دل داشتند، بالاخره در جریان یک تظاهرات و زد و خورد در ۲۹ جوزای ۱۳۵۱ وی را به شهادت رساندند. گفته می‌شود که شخص گلبدین جلاد، قاتل سیدال می‌باشد.

سیدال به جاودانگی پیوست، اما اندیشه بلند، فعالیت عملی، پشتکار انقلابی و عشقش به توده‌ها درس‌های بزرگی بود که به رهروانش به میراث گذاشت. انسان‌های بزرگ و استثنایی چون سیدال هرگز نمی‌میرند، آنان پرچم رزم و جان‌گذشتگی برای نسل‌های آینده اند.

چند شعر کوبنده سیدال در جریده «شعله جاوید» به نشر رسیده که از لابلای آن عشق بزرگ او به توده‌ها و کینه‌اش در برابر خاینان به مردم به خوبی پیداست.

شعر زیر از «شعله جاوید» (شماره هفتم، پنجشنبه ۲۶ ثور ۱۳۴۷خورشیدی- ۱۶ می ۱۹۶۸ میلادی) بازتایپ گردیده است:

د بزګر دبچي غږ